جو پلوتو به تدریج در حال محو شدن است - وبلاگ لوئیس

به گزارش وبلاگ لوئیس، پلوتو که در سال 2006 از لیست سیاره های منظومه شمسی کنار گذاشته شد، حالا در حال فاصله گرفتن از خورشید است و کم کم جو خود را هم از دست می دهد.

برای یک جرم آسمانی نگه داشتن جو همواره آسان نیست، برای نمونه مریخ این چنین است و جو بسیار رقیقی دارد. هرچند بالگرد مریخ پیمای نبوغ در همین جو رقیق پیروز به پروازهای شگفت انگیزی شده است.

اکنون یک پژوهش تازه که در نشست سالانه انجمن علمی نجوم آمریکا مطرح شده، نشان می دهد گازهای اطراف پلوتو در حال ناپدید شدن هستند و با دور شدن این سیاره کوتوله از خورشید، به یخ تبدیل می شوند. اتمسفر پلوتو اکنون هم رقیق است، عمدتا از نیتروژن و اندکی متان و کربن مونواکسید تشکیل شده است. اما به نظر می رسد که کاهش دمای سطح، باعث یخ زدگی دوباره نیتروژن گازی می گردد و جو را از بین می برد.

این ارزیابی به وسیله روشی که با اسم اختفا (Occultation) شناخته می گردد اجرا شده است و دانشمندان از یک ستاره دور به اسم نور پس زمینه برای تلسکوپ های روی زمین استفاده کردند تا نگاهی به اتفاقات پلوتو داشته باشند.

این یک روش رصدی آزموده شده و قابل اعتماد است که در نجوم بسیار کاربرد دارد. به گفته الیوت یانگ (Eliot Young) دانشمند علوم سیاره ای مؤسسه تحقیقات جنوب غربی در تگزاس، استفاده از روش اختفا برای آنالیز جو پلوتو از سال 1988 انجام می گردد.

او اضافه کرد: کاوشگر افق های نو (New Horizons) در گذر نزدیک سال 2015 خود از کنار پلوتو داده های خوبی از چگالی جو پلوتو به دست آورد که نشان می داد توده جو این سیاره کوتوله در هر دهه دو برابر می گردد؛ اما مشاهدات ما در سال 2018، چنین روندی را از سال 2015 نشان نمی دهد.

جو پلوتو از بخار های روی سطح شکل می گیرد و تغییرات اندک دما منجر به تغییرات قابل توجه در چگالی توده جوی این سیاره کوتوله می گردد. بزرگ ترین یخچال نیتروژنی هامونه اسپوتنیک (Sputnik Planitia) است که در بخش غربی منطقه قلب-مانند تامبا رجیو (Tombaugh Regio) روی سطح پلوتو واقع شده است.

با توجه به اینکه پلوتو در فاصله 30 واحد نجومی (AU) یعنی 30 برابر زمین از خورشید قرار گرفته، هر چرخش آن به دور خورشید 248 سال زمین طول می کشد. هرچند این فاصله در حال افزایش است و به تدریج باعث می گردد تا پلوتو نور کمتری از خورشید دریافت کند و دمای آن باز هم کاهش یابد.

افزایش ناگهانی چگالی در سال 2015 به احتمال زیاد به علت اینرسی گرمایی، به دام افتادن گرما در یخچال های نیتروژنی است که با تأخیر به افزایش فاصله پلوتو از خورشید، واکنش نشان داده اند.

لسلی یانگ (Leslie Young) دانشمند علوم سیاره ای SWRI اعلام کرد: در صندلی مقایسه می توان به شیوه گرم شدن ماسه های ساحل به وسیله آفتاب اشاره نمود. شدت نور خورشید در ظهر زیادتر است اما ماسه در طول بعدازظهر همچنان به جذب گرما ادامه می دهد، بنابراین اواخر بعدازظهر در گرم ترین حالت است.

هرچند پلوتو دیگر به اسم یک سیاره درنظر گرفته نمی گردد، که البته هنوز محل مناقشه است، اما همچنان به اسم یک سیاره کوتوله مورد علاقه ستاره شناسان به جای مانده است و ما به طور پیوسته اطلاعات جدیدی در خصوص این جرم دوردست می آموزیم.

در سال های اخیر، ستاره شناسان کشف نموده اند که در پلوتو کوه های پوشیده از برف و اقیانوس های مایع زیرسطحی وجود دارد. دو کشفی که می تواند اطلاعات بیشتری در خصوص شیوه عملکرد جو این سیاره کوتوله ارائه دهد.

مشاهدات سال 2018 و هنگام اختفای پلوتو، یک فلاش مرکزی را هم شامل می گردد و نشان می دهد که هنگام محاسبه مقدار گیری های جوی، تلسکوپ ها به درستی و مستقیم به پلوتو نگاه می نموده اند. به عبارت دیگر، تماشا فلاش مرکزی که ناشی از بازتاب نور ستاره پس زمینه به وسیله جو پلوتو است، از قرارگیری تلسکوپ ها در مرکز اختفا حکایت دارد و اعتبار داده ها را افزایش می دهد.

به گفته یانگ فلاش مرکزی که در سال 2018 مشاهده شد، قوی ترین موردی است که تا کنون در اختفای پلوتو دیده شده است. این فلاش اطلاعات بسیار دقیقی از راستا سایه پلوتو بر روی زمین به ما می دهد.

عکس کاور: جو سیاره کوتوله پلوتو از نگاه فضاپیمای افق های نو ناسا

Credit: NASA/JHU-APL/SwRI

منبع: Science Alert