بیماری آندومتریوز چیست
به گزارش وبلاگ لوئیس، بیماری اندومتریوز به حضور بافت آندومتر (غدد استروما) خارج از حفره رحم گفته می گردد. با علل، علایم، تشخیص و درمان آندومتریوز آشنا شوید.
آندومتریوز چیست؟
آندومتریوز بیماری مزمن و شایعی است که طی آن بافت های داخل رحم که آندومتر خوانده می شود، به اشتباه در جایی خارج از رحم قرار می گیرد و بسیاری از زنان از آن رنج می برند. این درحالی است که به خاطر علائم غیراختصاصی این بیماری بیشتر مواقع تشخیص داده نمی شود.
بیماری اندومتریوز به حضور بافت آندومتر (غدد استروما) خارج از حفره رحم گفته می شود. شایع ترین محل های جایگزینی، احشای لگنی و صفاق (صفاق یک غشای خونابی است که سطح داخلی حفره صفاقی (شکمی) و حفرات لگنی را می پوشاند.) هستند. آندومتریوز در ظاهر از ضایعات جزئی روی ارگان های لگنی که از سایر جهات سالم هستند تا کیست های آندومتریوتیک عظیم تخمدان متفاوت است که آناتومی لوله و تخمدان را دستخوش تغییر نموده و چسبندگی های وسیع روده، مثانه و حالب را درگیر می نماید. به بیان دیگر آندومتریوز به معنی رشد بافت داخلی رحم در جایی بیرون از رحم است.
شایع ترین محل بروز آندومتریوز
لگن شایعترین محل بروز آندومتریوز است. در این بیماری بافت آندومتر (لایه داخلی رحم) در بیرون از محل اصلی خود (رحم) تشکیل می شود. این بافت می تواند در تمام بافت های بدن جز طحال به وجود آید، ولی رایج ترین محل پدید آمدن آن، لگن است که در این قسمت هم، تخمدان ها بیشتر گرفتار آندومتریوز می شوند.در آندومتریوز، بافت آندومتر تغییر جا داده، اما همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد و در هر دوره قاعدگی، این بافت ضخیم می شود و خونریزی می نماید. در آندومتریوز، بافت های اطراف ممکن است تحریک شوند و درنهایت موجب زخمی شدن بافت و چسبندگی شود. برآورد می شود 40 درصد زنان به این مشکل دچار هستند که رایج ترین عوارض آن ها، درد موقع پریود ماهانه یا نازایی و دردهای مزمن لگنی می باشد.
انواع اندومتریوز
- اندومتریوز خارج لگنی: اغلب فاقد علامت در صورت بروز درد یا توده خارج لگنی سیکلیک مدنظر قرار می گیرد.
- اندومتریوز نافی: این توده قابل لمس و درد سیلیک در محل ناف است.
چه عواملی در ایجاد اندومتریوز نقش دارند؟
این مشکل اغلب در سنین باروری در نوجوانان و زنان یائسه که تحت درمان هورمون (HRT) هستند، شایع است که میزان شیوع آن 10درصد است. از عوامل خطری که در ایجاد اندومتریوز نقش دارد: ناباروری، نولی پاریته (باردار نشدن)، سیکل قاعدگی کوتاه، داشتن موی قرمز، بلند قدی، هیپرمنوره (خونریزیهای قاعدگی بیش از حد)، ناهنجاری مولرین (ناهنجاری رحم)، وزن کم حین تولد (کمتر از 7پوند)، رژیم غذایی غنی از چربی و گوشت قرمز، وجود بیماری در اقوام درجه یک و ... است.علل آندومتریوز
در اینجا، 5 علت اصلی که باعث ایجاد آندومتریوز می شوند را خواهید خواند.
- قاعدگی عقب گرد: بیشترین علت آندومتریوز می باشد. در این نوع قاعدگی، خون قاعدگی شامل سلول های آندومتر است که به جای آنکه از بدن خارج شوند، به وسیله لوله های رحمی وارد حفره لگنی می شوند. این سلول های آندومتر به دیواره لگن می چسبند و در آنجا رشد می نمایند و خونریزی در طول این دوره ایجاد می شود.
- رشد سلول های جنینی: این سلول ها، حفره های لگنی و شکمی را می پوشانند و از سلول های جنینی به وجود می آیند. هنگامی که یک و یا چند منطقه از پوشش شکمی تبدیل به بافت آندومتر شود، آندومتریوز گسترش می یابد.
- زخم جراحی: بعد از جراحی، مانند هیسترکتومی (خارج کردن رحم) و یا سزارین، سلول های آندومتر ممکن است به محل برش جراحی متصل شوند.
- انتقال سلول های آندومتر: عروق خونی و یا مایع لنف ممکن است سلول های آندومتر را به دیگر قسمت های بدن انتقال دهند.
- اختلال سیستم ایمنی: ممکن است وجود اختلال در سیستم ایمنی باعث شود که بدن نتواند بافت آندومتر را که در بیرون از رحم رشد می نماید تشخیص داده و از بین ببرد.
علائم آندومتریوز چیست؟
- تظاهر بالینی: کاهش باروری یکی از علائم این بیماری است. همچنین دیسمنوره (قاعدگی دردناک)، دیس پارونی (حالتی است که فرد هنگام آمیزش دچار درد می شود) و درد مزمن لگن نیز از علائمی است که ما را به اندومتریوز مشکوک می نماید. حتی در موارد شدید ممکن است فاقد علامت باشد.
- علائم گوارشی، علائم شدید: درد، تهوع، سیری زودهنگام، نفخ و تغییرات اجابب مزاج جزء علائم این بیماری است که گاهی اوقات ممکن است با سندرم روده تحریک پذیر اشتباه گرفته شود.
- درد: دیسمنوره (دیسمنوره اصطلاحی است که پزشکان برای انقباضات دردناک قاعدگی به کار می برند) ثانویه قویا به نفع اندومتریوز است که درد اغلب دوطرفه است. معینات دیسمنوره مرتبط با اندومتریوز، آغاز درد قبل از خونریزی قاعدگی و ادامه آن در طول سیکل است و ممکن است هیچ فاصله زمانی عادی از درد وجود نداشته باشد.
- کاهش باروری: اندومتریوز متوسط و شدید با بروز چسبندگی و ممانعت از تحرک لوله های رحمی و تخمدان باعث نازایی و کاهش باروری می شوند.
آیا اندومتریوز همان درد قاعدگی است؟
بیشتر زنانی که جهت درمان به مراکز درمانی و مطب های پزشکان مراجعه می نمایند از ابتلا به اندومتریوز آگاه نیستند. تشخیص این بیماری به سختی انجام می شود و افراد متحمل هزینه های قابل اجتناب درمان ناباروری می شوند در حالی که می توانند با درمان این بیماری به راحتی باردار شوند. اندومتریوز به دلیل درد زیاد به ویژه در دوران قاعدگی اغلب با سندروم قبل از قاعدگی و دردهای آن اشتباه می شود. اهمیت تشخیص به موقع آن و مراجعه افرادی که دردهای این گونه دارند در کوتاه ترین زمان ممکن به پزشکان مجرب و مراکزی که به صورت تخصصی روی این بیماری کار می نمایند باید مورد توجه قرار گیرد. بانوان معمولاً این گونه دردها را نادیده نگیرند و حتماً قبل از آنکه دیر شود و این بیماری، تخمدان ها و دیگر اندام های داخلی را درگیر کند باید برای آنالیز به مراکز تخصصی مراجعه نمایند.تشخیص آندومتریوز
- معاینه لگن توسط پزشک: برای آنالیز وجود کیست در اندام تناسلی و یا زخم در رحم
- سونوگرافی: برای وجود کیست مرتبط با آندومتریوز
- لاپاروسکوپی: محل، وسعت و اندازه آندومتر را معین می نماید
احتمال ناباروری با اندومتریوزبافت اندومتریوز یک بافت زنده است و مثل بذری است که در یک فضای مساعدی پاشیده شده و رشد می نماید. یکی از راه های ایجاد ناباروری اندومتریوز این است که این بافت هم در هر منطقه ای که نفوذ داشته باشد، بعضی اوقات به دلیل برگشت خون قاعدگی از لوله ها به داخل شکم یا وقتی فرد فاکتور ژنتیک مساعدی برای رشد اندومتریوز دارد به جای اینکه توسط سلول های ایمنی خورده شده و از بین برود در نقاط شایع رسوب اندومتریوز اتفاق می افتد و مشکلاتی را به وجود می آورد و چون این بافت خاصیت تهاجمی دارد و رشد می نماید، اگر داخل تخمدان وارد شود، می تواند قسمت اعظمی از تخمدان را ازبین ببرد و کم کم از تخمدان یک تکه نازک به جا بگذارد و فولیکول ها را ازبین ببرد.
یک راستا دیگر ایجاد ناباروری آسیبی است که اندومتریوز به لوله ها وارد می نماید و لوله ها حرکت موجی که باید داشته باشند تا بتوانند تخمک را به داخل رحم انتقال دهند، ندارند و عملکرد لوله مختل است یا چسبندگی هایی اطرافش ایجاد می شود و گرفتگی در لوله بروز می نماید و نمی تواند تخمک را از خودش عبور دهد.
راه دیگر بروز ناباروری با اندومتریوز موادی است که ترشح می شود. یکسری مواد از بافت های اندومتریوز ترشح می شوند که حتی می توانند روی کیفیت تخمک اثر بگذارند، همان طور که در بعضی بیماران IVF می بینیم که حتی وقتی IVF می شوند، این روش شکست می خورد. این به این دلیل است که اندومتریوز به دلیل مواد سمی که ترشح می نماید به تخمی هم که از این طریق ایجاد شده، آسیب می زند و اجازه رشد نمی دهد. بعضی بیماران اندومتریوزی غیر از بافت اندومتریوزی که خارج از رحم دارند، در داخل رحم هم بافت از محل معین خود به داخل خود رحم نفوذ نموده و به همین دلیل رحم شان صندلی مناسبی برای پرورش جنین نیست و خیلی از اوقات به بیماران اندومتریوزی پیشنهاد می شود از رحم اجاره ای استفاده نمایند. البته ذکر این نکته مهم است که موارد گفته شده برای همه بیماران یکسان نیست و اندومتریوز بیماریی است که طیف های گسترده ای از تظاهر را دارد و از خفیف تا شدید را شامل می شود و اینها نباید فرد دچار اندومتریوز را نگران کند، چون بسیاری از بیماران اندومتریوزی خودبه خود باردار می شوند و خیلی ها تازه بعد از دو، سه بار بارداری اندومتریوزشان بروز پیدا می نماید و این طور نیست که همواره اندومتریوز نازایی بیاورد اما باید بیمار اندومتریوزی شناسایی شود تا از اتفاقات ناخوشایند پیشگیری به عمل آید.
روش های درمان آندومتریوز
- داروهای ضددرد و مسکن
- هورمون درمانی: بعضی مواقع، این روش درمانی برای کاهش درد آندومتریوز موثر است. افزایش و کاهش هورمون ها در طول دروه قاعدگی باعث می شود آندومتر ضخیم شود، بریزد و خونریزی کند. با استفاده از این روش، رشد بافت آندومتر کم می شود.
- جراحی: اگر شما آندومتریوز دارید و می خواهید باردار شوید، جراحی برای برداشتن آندومتریوز در حالی که رحم و تخمدان سالم بمانند، مفید است.
- روش یاری باروری: لقاح آزمایشگاهی برای باردار شدن نسبت به عمل جراحی بهتر است.
- هیسترکتومی: در موارد شدید آندومتریوز، جراحی برای خارج کردن رحم و تخمدان باید انجام گیرد. اما در این موارد هیسترکتومی به تنهایی کافی نیست، استروژن می تواند آندومتریوز به جامانده را تحریک کند و درد نیز باقی بماند. بعد از هیسترکتومی، بارداری ممکن نیست.
درمان آندومتریوز به وسیله جراحی در ایران
بیماری اندومتریوز، تنها محدود به سیستم فراوری مثل خانم ها نشده و روده ها، حالب های کلیه، مثانه، حفره شکمی و لگن بیمار را نیز درگیر می نماید. اخیرا برای درمان آندومتریوز تکنیکی به شکل ورود از راه مجراهای طبیعی بدن و انجام کار با لاپاراسکوپی برای نخستین بار در کشور انجام شد. این شیوه جدید جراحی اندومتریوز، هیچ برشی روی شکم باقی نمی گذارد، تسریع در فرایند بهبودی، باز نکردن شکم و کاهش آسیب های پس از جراحی را از مزایای این شیوه درمانی هستند.
جالب است بدانید که تمام تحقیقات این مرکز در مجلات نازایی و علمی معتبر جهان و اندوسکوپی آمریکا و اروپا منتشر شده است.
علاوه بر این شیوه جدید، هر ماه تعداد زیادی عمل اندومتریوز ساده و پیشرفته، به صورت کلاسیک در ایران انجام می شود.
درمان خانگی آندومتریوز
- دوش آب گرم و پدهای گرماده، عضلات لگن را آرام و شل می نماید و از گرفتگی و درد می کاهد.
- داروهای غیراستروئیدی غیرالتهاب مانند: ایبوپروفن و ناپروکسن می تواند از گرفتگی ها و دردهای قاعدگی بکاهد.
- به طور مرتب ورزش کنید.
گروه سلامت وبلاگ لوئیس
منبع: setare.com